Consumentencampagne LNV: productkeuze soms logisch, soms helemaal niet

Bananen

Dat LNV in haar campagne kiest voor bananen is volgens Ivo van Reij van Bionana makkelijk te verklaren. Het is een volume artikel legt hij uit, naast de appel het meest verkochte stuk fruit. „De wet van de grote getallen geldt en dus is het makkelijk om dan die 15 procent biologisch te halen.” Van Reij is blij met alle manieren waarop biologisch positief onder de aandacht wordt gebracht. Maar, in de bananenwereld is nog veel te verbeteren benadrukt hij. Een groot deel van de biologische bananen in Nederland wordt in de grote supermarktketens verkocht. Dat is volgens Van Reij nou net niet de plek voor de écht verantwoorde banaan en doet ‘afbreuk aan de keten’.

Grote supermarktketens shoppen hun bananen uit verschillende landen, terwijl een teler jaarrond behoefte heeft aan goede afzet en een betrouwbare relatie. „Groot retail wil de beste kwaliteit voor de laagste prijs en dat realiseren zij door te switchen van land van herkomst. Als je 1,29 euro vraagt voor een kilo biologische bananen doe je de telers en alles waar de biologische sector voor staat geen recht toe. Een leefbaar loon kan met deze prijzen gewoon niet betaald worden. Dat hebben true price onderzoeken intussen bewezen.”

Bionana levert 100 procent aan natuurvoedingswinkels zoals EkoPlaza en kiest ervoor heel bewust niet te leveren aan groot retail. „Wij geloven en investeren in ketensamenwerking. Wij vinden een relatie met de teler belangrijk, wij willen een leefbaar loon voor onze telers. We gaan voor een échte banaan, die we jaarrond van dezelfde telers uit de Dominicaanse Republiek inkopen. Wij zijn er in goede en slechte tijden voor onze telers.” Een goede en transparante ketensamenwerking zorgt ervoor dat elke ketenpartner een duurzame opbrengst heeft en de consument een eerlijke en betaalbare prijs. Dat is waar biologisch echt voor staat volgens Van Reij.

LNV laat weten voor bananen te hebben gekozen omdat dit een veel verkocht product is en het daardoor voor consumenten een kleine stap is om een biologische versie te proberen. Ook het kleine prijsverschil ten opzichten van niet-biologisch en het beschikbare volume in de supermarkten waren voor de campagnemakers redenen om bananen extra onder de aandacht te brengen.

Friet

De keus voor friet is opmerkelijk. Volgens het ministerie van LNV is er voor dit product gekozen omdat ‘omdat aardappels erg belangrijk zijn voor de biologische akkerbouw en het een laagdrempelig product is dat mensen regelmatig op het menu hebben staan’. Echter, er is in Nederland weinig biologische friet verkrijgbaar, niet in de grote supermarkten en ook in de horeca is het zoeken naar een biofrietje. Met uitzondering van een enkele verantwoorde snackbar.

Andries Middag van de Vereniging van de Aardappelverwerkende Industrie (VAVI) bevestigd dat er in Nederland geen biologische friet op grote schaal wordt geproduceerd. De VAVI vertegenwoordigd Aviko, Agristo, FarmFrites, Lambweston, McCain en PekaKroef. Middag: „In Nederland wordt door onze leden geen biologische friet geproduceerd in Nederland. En aantal jaren geleden is er door McCain biologische friet gemaakt, in samenwerking met een aantal akkerbouwers. Hier zijn zij er toen mee gestopt. Door McCain wordt er nog wel biologische friet geproduceerd in Frankrijk, of dit met Nederlandse aardappelen is en voor welke markt dat weet ik niet.”

Supermarkten Jumbo, Lidl, Albert Heijn en Plus bevestigen geen biologische friet te verkopen. Biologische supermarkten zoals Ekoplaza, Odin en zelfstandige natuurvoedingswinkels hebben voorgesneden friet in het assortiment. Hanos verkoopt bio frieten, ‘100 procent Nederlands product’ staat er op de verpakking. Deze frites moeten dus elders zijn gesneden.

De campagne maakt consumenten dus enthousiast voor een product dat een belangrijke bijdrage zou kunnen leveren aan het groeien van het areaal biologische, maar in de gangbare kanalen zeer moeilijk verkrijgbaar is.

Appels (en peren!?)

David de Graaf van Prisma Fruit, de telersvereniging voor biologische fruittelers, heeft via Biohuis input kunnen leveren aan de campagne en is tevreden. Biologische appels van Nederlandse bodem in het supermarkt schap zijn geen vanzelfsprekendheid volgens hem, maar de Elstar staat toch op nummer 1 en dat is toch vrijwel altijd een Nederlandse appel (oa van wegen het klimaat). De Graaf benadrukt dat de totale markt van biologisch fruit nog klein is, en dat de burger toch iemand anders blijkt te zijn dan de consument. „Maar daar is de campagne voor bedoeld” beaamt hij. De Graaf geeft aan dat in de campagne appels als beeld worden gebruikt, maar hoopt dat het ook effect heeft op peren en klein fruit. „Het zou mooi zijn als supermarkten de stap durven te nemen om bijvoorbeeld alleen maar biologische peren te verkopen. Die zijn er genoeg.”

Tomaat

Voor de tomaat komt deze campagne precies op tijd, in Nederland is de productie van de biologische tomaat nu op zijn hoogtepunt. Jorrit Jonkers van de Vereniging Bioglasteelt Nederland, geeft aan dat er rond deze tijd van het jaar een licht overschot is van Nederlandse biologische tomaten. Er liggen op dit moment ook Spaanse biotomaten in het schap. Dat is volgens hem een prijskwestie en heeft niks met kwaliteit te maken. Biologische tomatentelers zouden er volgens hem bij gebaad zijn wanneer retailers focussen op Nederlands product en hun prijsstelling aan de teelt aanpassen.

„Als de biologische snacktomaat naast een gangbare 2-halen-1-betalen-actie ligt, is het product ineens bijna vier keer zo duur. Dan wordt het wel erg lastig voor de consument.” Ook de prijsstelling bij biologische supermarkten verbaasd Jonkers. De acties en prijzen lijken daar niet afgestemd op de teelt. Juist nu er een overschot is zou de prijs wat omlaag mogen. „Biologische supermarkten lijken vooral te kiezen voor zo min mogelijk productomzet en zo veel mogelijk geldomzet. Maar met lage volumes en hoge marges concurreer je jezelf weg tegen de grote supermarkten. De prijsvorming zou dichter bij de grote retailers mogen liggen.” Het komt wel eens voor dat bio tomaten gangbaar worden afgezet, om de druk van de markt te halen en de bio prijs in stand te houden. Jonkers betreurd dit, maar zegt dat het op sommige momenten noodzakelijk is.

Van het totaal aantal tomaten dat in Nederland zijn weg naar de consument vindt, is slechts een klein percentage biologisch. Jonkers schat in dat de bio tomatenteelt in Nederland ongeveer 40 tot 50 hectare beslaat. Dit tegenover meer dan 1000 hectare gangbare tomaten. Minder dan 5 procent is bio, schat hij in. Een productgroep vervangen voor alleen maar biologisch, zou volgens Jonkers een hele grote uitdaging voor de sector zijn.