In herinnering: Jan Diek van Mansvelt

Als kind van antroposofische ouders at hij in de jaren 50 al biodynamische producten die met de Loverendale-bus aan huis werden bezorgd. Van huis uit kreeg hij mee dat je dingen wel kunt opdelen in kleine stukjes om ze te onderzoeken, maar dat je die stukjes wel altijd weer bij elkaar moet brengen, vertelde hij in een interview: „Je moet ze weer heel maken.” Zijn vader was arts – een heelmeester – en zijn moeder kon als geen ander mensen en meningen bij elkaar brengen, als een ‘sociale heelmeester’. In zijn levensloop heeft Jan Diek dit samenbrengen en heel maken overal meegedragen, waarmee hij tegen de stroom in ging; tegen de tijdgeest van steeds verder gaande specialisatie en polarisatie in.

Als directeur van Warmonderhof en als bijzonder hoogleraar in Wageningen wilde hij de studenten leren om op een andere manier te kijken, om ze in samenhangen te laten denken. „De gein was”, vertelde Jan Diek, „wanneer er dan zo’n twinkel in hun ogen verscheen, als ze een nieuwe samenhang ontdekten.”
Zelf leerde ik Jan Diek kennen als student in Wageningen, waar hij het Inleidend College Alternatieve Landbouw verzorgde en met zijn levendige en beeldende verhalen volle zalen trok. Ik herinner me dat hij – bij de jaarlijkse buitenlandse excursies waarbij we vele boerderijen in allerlei landen bezochten – als hoogleraar gewoon in zijn slaapzak op de hooizolder tussen de studenten sliep. Veel studenten uit die tijd – zoals ik – namen zijn inspiratie mee in de rest van hun leven en zijn nu op allerlei plekken in de biodynamische beweging actief.

Jan Diek was niet bang om dingen ‘anders’ te doen. Hij was voorstander van een vrijere Demeter-controle en introduceerde de Mansvelt-score, die zich doorontwikkelde tot de Collegiale Toetsing waar alle Demeter-boeren aan meedoen. Onder zijn voorzitterschap kocht BD Grondbeheer Landgoed Kraaybeekerhof om deze unieke plek voor de BD te kunnen behouden, hoewel ze hiervoor – tegen hun eigen regels in – een lening moesten afsluiten. „Flexibel omgaan met de regels was dienstbaar aan onze idealen”, zei hij daar zelf over.

En zich verwonderen. Dat deed Jan Diek graag en vaak. „Wonderlijk hè”, zei hij dan met glimmende ogen. In zijn laatste boek Wonderen van ontwikkeling (2020) heeft hij vanuit die open, observerende houding op een prachtige manier de ontwikkeling van mens, plant en project beschreven en de paralellen daartussen, geïllustreerd met bijzonder mooi beeld.

Zijn idealen en zijn verwondering zijn altijd leidend geweest voor hem en daarmee heeft hij velen geïnspireerd. Wij zijn hem zeer dankbaar voor alles wat hij voor de biodynamische beweging heeft betekend.