België: opleving in biologische bestedingen, daling in productie

Terwijl in 2022 de biologische bestedingen in België terugliepen, overschreden de totale biologische bestedingen in 2023 met 1,15 miljard euro voor het eerst de grens van 1 miljard euro. Door een gewijzigde methodologie is het niet mogelijk om de procentuele groei ten opzichte van 2022 weer te geven, maar door een lichte stijging in het marktaandeel van biologische bestedingen (van 3,4 procent in 2022 naar 3,5 procent in 2023) gaan experts uit van een positieve relatieve groei in de biologische bestedingen in 2023. Dit nieuwe absolute omzetrecord is wel voornamelijk te wijten aan inflatie, die in 2023 voor alle voeding (dus gangbaar en biologisch) met 12,9 procent nog steeds hoog was.

Regionale verschillen in aankoopvolumes en bestedingen binnen België

In 2023 gaven Belgen gemiddeld 102 euro per persoon uit aan biologische producten. Zoals in andere jaren spande de Brusselaar ook nu weer de kroon met 137 euro, gevolgd door de Waal met 127 euro en de Vlaming met 83 euro. Ondanks deze achterstand is Vlaanderen wel met een inhaalslag bezig, wat o.a. blijkt uit het feit dat Vlaanderen in 2023 als Belgische regio voor het eerst het grootste aandeel in de biologische bestedingen had.

Het marktaandeel van biologische producten in de totale voedings- en huishoudbestedingen steeg in 2023 van 3,4 procent naar 3,5 procent. In Wallonië bedroeg het marktaandeel 4,6 procent en in Vlaanderen 2,9 procent.

Prijsverschil met gangbaar

In 2023 nam het prijsverschil tussen biologisch en gangbaar voor versproducten verder af (behalve voor yoghurt en vegetarische vleesvervangers), hoewel het gemiddelde verschil nog steeds 27 procent bedroeg. Deze daling in prijsverschil is gedeeltelijk te wijten aan de grotere prijsstijging voor reguliere producten dan die voor biologische producten.

Afzetkanalen

Met een marktaandeel van 43 procent bleven supermarkten het grootste afzetkanaal voor biologische producten in België. Gespecialiseerde winkels volgden met 31 procent, terwijl de buurtsupermarkten en de discount respectievelijk 8 en 7 procent van de markt voor hun rekening namen. Korte ketens en de openbare en boerenmarkten hadden alle drie een klein marktaandeel, maar het aandeel biologische aankopen was daar wel hoog.

Biologische landbouw in België

In België wordt biologische landbouw vaak als proeftuin gezien voor het uitwerken van landbouwtechnieken die in een latere fase ook ingang vinden in de gangbare landbouw. Voorbeeld hiervan is mechanische onkruidbestrijding. Ondanks deze pioniersrol staat biologische landbouw in België enigszins onder druk. Zo stagneert de marktvraag onder invloed van prijsstijgingen sinds 2021.

Daarnaast ondervindt biologisch voedsel ook concurrentie van alternatieve vormen van duurzame landbouwpraktijken, zoals ‘regeneratieve landbouw’ en ‘carbon farming’. Omdat er voor deze alternatieve duurzame landbouwpraktijken (nog) geen wettelijk kader bestaat met duidelijke definities en certificering vereisten, is het voor de consument niet altijd duidelijk hoe deze zich onderscheiden van biologische landbouw. Verder ervaart de sector het ook als een nadeel dat de Vlaamse beleidsdoelstellingen voor biologische landbouw niet goed geïntegreerd zijn in het Vlaamse landbouwbeleid.

Biologische landbouw in Wallonië

Wallonië kent voor Nederlandse en Vlaamse begrippen een relatief goed ontwikkelde biologische landbouw, met 16 procent van de landbouwbedrijven en 12,5 procent van het landbouwareaal. Voor het eerst sinds jaren registreerde Wallonië in 2023 echter een lichte daling in beide cijfers. Twee oorzaken liggen hieraan ten grondslag: gebrek aan opvolging van bedrijfsleiders en de omschakeling naar gangbare landbouw.

Daarnaast vindt er ook een verschuiving in landgebruik plaats: het aandeel grasland, goed voor 72 procent van het biologische landbouwareaal, neemt al jaren af ten gunste van akkers voor voedergewassen. Ook het areaal groenten daalde in 2023, terwijl het areaal fruit en zaden juist toenam.

Bij de biologische veehouderijen registreerde de relatief kleine varkenshouderij een groei in het aantal varkens van 22 procent en de vleeskoeienhouderij een groei van 5 procent. Aan de andere kant daalde het aantal vleeskippen (-12 procent), het aantal schapen (-11 procent), het aantal melkkoeien (-5 procent) en het aantal legkippen (-4 procent).

Biologische landbouw in Vlaanderen

Voor Vlaanderen zijn de cijfers voor 2023 nog niet beschikbaar, maar men gaat uit van eenzelfde licht negatieve trend voor wat betreft het aantal biologische bedrijven en landbouwareaal.

Het Nederlandse areaal biologische landbouw groeide in 2023.