‘Boos zijn, daar heeft een boer zichzelf mee’

Marrit Kyung Ok Schakel is bijna een jaar later nog altijd onder de indruk van de reis die ze maakte naar Brazilië. Ze kreeg in maart 2024 de kans om vijf weken lang de Braziliaanse landbouw te verkennen via een beurs van Nuffield Nederland, een fonds dat ieder jaar enkele boeren de kans geeft hun horizon te verbreden.
Kyung Ok Schakel zag onder meer hoe akkerbouwers drie oogsten in één jaar van het land halen en er daarna ook nog kan worden geweid met vee. Ze zag hoe een afmester met 10.000 koeien daar nog relatief klein is, en hoe boeren een eigen mijn gebruiken om genoeg mineralen op het land te kunnen brengen.

45 koeien

Terug op het eigen erf in Hoogmade (ZH) kan de wereld dan ineens heel klein voelen. Doet haar boerderij met 45 biologische melkkoeien en 25 melkgeiten er wel toe? De Brazillianen, daar valt toch niet tegenop te concurreren? Zet kaasmaken met eigen vee in Zuid-Holland dan wel zoden aan de dijk?
Het waren dit soort grote vragen die ze mee terugnam naar het Groene Hart. „Het is juist een bevestiging van dat we misschien wel de goede weg zijn in geslagen. Zij hebben momenteel nog geen problemen met de inputs om tot die productie te komen. Dat gaat op de langere termijn wel gebeuren, maar daar gaat nog wel een hele tijd overheen. Wij zitten hier wél met een aantal grote issues. Op ons bedrijf komt dat allemaal samen.”
Zo ligt er met 32 hectare niet al te veel grond onder het bedrijf, waardoor mest mogelijk moet worden afgezet tegen hoge kosten. Verder ligt de boerderij dicht bij de dorpskern, waardoor de milieuregels streng zijn. Ook geldt er een geitenstop in Nederland. Tot slot moeten de weidevogels van de Europese Commissie beter worden beschermd en staat de biodiversiteit onder druk.
„Wij zijn de zesde generatie op de boerderij en willen door, alleen moeten we wel rekening houden met deze zaken. We zijn van 65 naar 45 melkkoeien gekrompen, we houden de kalfjes bij de koe, planten heggen en hagen aan, zijn begonnen met het maken van kaas en hebben plannen voor een nieuwe versie van agro-toerisme op het bedrijf. Op die manier doen wij het anders dan onze schoonouders, maar denken we wel iets moois neer te kunnen zetten en meerwaarde te creëren als voedselmakers.”
Boerderij Buitenverwachting, zoals haar stek al eeuwenlang heet, is ‘in transitie’. Een modewoord, dat in de smaak valt bij een select gezelschap van boeren en consumenten dat sterk bezig is met het klimaat. Daarin passen korte-ketenconcepten en initiatieven om te komen tot minder vee. Op die manier kwam ze ook in beeld voor de ‘Food100’, een lijst van honderd ondernemers die voor verandering zorgen in het produceren van voedsel.
„Er zijn steeds meer boeren die het op een andere manier willen doen. Het zijn vaak boeren die geen familiebanden hebben binnen de agrarische sector of die hoger zijn opgeleid. Vroeger studeerden boeren in spe minder lang dan tegenwoordig. Dat maakt de landbouwwereld meer divers en dat is een goede ontwikkeling. Ik heb zelf niet het uiterlijk van een standaard boerin en kom niet van de boerderij (ze werd vanuit Korea op jonge leeftijd geadopteerd door haar Friese ouders, red.). Ik gebruik mijn afkomst juist als kracht. Een voorbeeld: als ik op de markt kaas verkoop, geloven mensen niet altijd dat ík die kaas zelf maak. Dan ga ik het gesprek open aan.”

Stimulans

Kyung Ok Schakel werd uit die lijst verkozen tot winnares door een jury, samen met vijf anderen. Opvallend: naast de melkveehouder bestempelden de initiatiefnemers ook iemand van Wakker Dier als ‘Foodheld’. „Wij werken met dieren en in dit spectrum van de landbouw is niet iedereen overtuigd van de noodzaak van vee in de voedselketen. Daarom was ik enigszins verbaasd dat ze bij mij uitkwamen. Het is wel een mooie stimulans om door te gaan op de ingeslagen weg.”
Over andere bedrijfsstrategieën oordeelt ze niet. Haar buren melken 325 koeien. Kyung Ok Schakel vond het prachtig om te zien hoe het daar lukte een kaasmakerij op te zetten. „Ik zeg niet dat wij de zaken beter aanpakken dan een ander. Wij komen ook niet altijd direct van A naar B, we moeten soms ook eerst even via C. Inkomsten halen wij nog steeds uit een melkstroom die wordt afgezet via coöperatie EKO Holland. In één keer naar een korte keten gaat ons ook niet lukken. Wat ik wel vind: boos blijven, daar hebben boeren alleen maar zichzelf mee. We mogen best wat verantwoording dragen voor bepaalde zaken op het gebied van klimaat en milieu.”