Robots, biodiversiteit en stroken in één systeem

Strokenteelt belooft veel: meer biodiversiteit, vermindering van ziekten en plagen, betere nutriëntenbenutting, verbetering van bodemkwaliteit en een veerkrachtiger systeem. Onderzoeksresultaten van de WUR ondersteunen deze voordelen van het telen in stroken. Klopt dat ook in de praktijk? Hierbij een verslag van de eerste ervaringen van Gert Noordhoff, van Nieuw Udengast/Maatschap Noordhoff in Bellingwolde, Groningen.

Gert is volop aan het experimenteren met strokenteelt. Uniek is zijn ontwerp met meerjarige luzerne. Dit ontwerp staat er inmiddels drie jaar en heeft negen meter brede stroken waar luzerne wordt afgewisseld met granen en groenten, zoals emmer en kolen. “Vogels profiteren enorm van meerjarige stroken. Als andere gewassen laag staan, zijn de meerjarige stroken juist hoog en bieden ze vogels een schuilplek. En het is fantastisch voor de stikstofvastlegging.” Ook zijn de luzernestroken gemakkelijk te onderhouden. Het maaien, uitbesteed aan Grasdrogerij B.V. Oldambt, vergt het meeste werk. Alleen de randen van de stroken zijn niet zo schoon als gehoopt. “Met de schoffel of eg kom je lastig bij het stuk waar de luzernerand de naastgelegen rand raakt. Ook bij het maaien wordt dit net niet meegenomen.” Het bijhouden van deze randen vergt daarom veel handarbeid. “Dat verhoogt de kosten, maar ik teel niet alleen voor een hoge opbrengst. Ik wil op de eerste plaats ontdekken hoe we ons landschap het beste kunnen inrichten.”

Op een tweede perceel test Gert een afwisseling van granen met groentegewassen. Dit keer in stroken van 12 meter. In de stroken met granen staat wintertarwe over de volledige breedte. De stroken met groentegewassen zijn telkens anders ingedeeld. Sommige simpel, 6 meter rode kool naast 6 meter witte kool, en andere iets ingewikkelder, bijvoorbeeld om de meter een andere groente. “Dat ziet er het mooiste uit. En dit ontwerp is veel beter schoon te houden.”

De indeling in smalle stroken veroorzaakte wel wat opstartproblemen. Een machine van zes meter breed kan namelijk in theorie zes stroken van een meter breed tegelijk planten. “Maar dat werkt natuurlijk alleen als de gewassen dezelfde plantafstand hebben. Dat was dit jaar niet het geval en dus konden we niet de volledige breedte van de machine gebruiken. Dat koste extra tijd.” Op het verlanglijstje van Gert staat dan ook een lichte tractor en een drie meter brede plantmachine. “Dat maakt het makkelijker variatie aan te brengen in de smalle stroken.”

Een vaste vruchtwisseling wil Gert pas uitproberen als hij heeft ontdekt welke vorm van strokenteelt het beste bij zijn bedrijf past. “We kunnen pas een meerjarig plan maken als we weten welke gewassen we willen telen.” In de afgelopen jaren heeft hij al veel geleerd. “De combinaties die je maakt in strokenteelt zijn erg belangrijk”, vertelt Gert, “We hebben ook zeker plannen om strokenteelt verder uit te breiden. Ik zit te denken aan een combinatie van de twee ontwerpen: tweejarige blokken met luzerne opgevolgd door strokenteelt. Gewasparen lijken me een goede optie. Bijvoorbeeld granen afgewisseld met een groentegewas, daar hebben we nu goede ervaringen mee.”

“De uitdaging is een systeem te vinden dat een hoge gewasdiversiteit heeft en makkelijk te onderhouden is.” Pixelteelt, het telen van twee of meerdere gewassen op één perceel in kleine blokken, voldoet volgens Gert aan deze eisen. “Het voordeel van een vierkant veld is dat je zowel in de lengte, als in de breedte, als op de diagonaal kan schoffelen. Cruciaal is wel dat de gewassen dezelfde plantafstand hebben. En dat het bij onze mechanisatie past.” Volgend jaar begint Gert zijn eerste test met akkerbouwmatige pixelteelt. “Ik wil bewijzen dat het kan.”

In mechanisatie en techniek zijn nog grote stappen te maken volgens Gert, daarom is hij nieuwsgierig en hoopvol. “Met GPS kun je al ontzettend precies werken, maar we denken ook na over de volgende stap: robotisering. Techniek maakt een systeem als pixelteelt makkelijker te onderhouden, omdat je exact weet waar elke plant staat.” Gert is pionier in het toepassen van dergelijke techniek. Het pompoenperceel is het tweede perceel in Nederland dat aangelegd is met een robot. “De echte pioniers zijn de jongens die de robots verhuren,” voegt Gert toe, “dat gaat bij ons via Doorgrond.nl.”

Pionier zijn brengt ook kosten met zich mee. De robot heeft bijvoorbeeld nog een paar foutjes gemaakt bij het planten. Dit compenseert Gert met bijvoorbeeld exclusieve rassen. Bovendien is hij constant opzoek naar lokale kansen en nichemarkten. “Je loopt niet zomaar ergens tegenaan, je moet actief je eigen kansen creëren. We zijn altijd op zoek naar wat we nog meer uit onze planten kunnen halen. Niet alleen uit de gewassen, maar ook uit onze bloemstroken en groenbemesters. Met kamille bijvoorbeeld moet je toch meer kunnen maken dan alleen kruidenthee maken?”