Vitalis ontdekt de mogelijkheden

Strokenteelt is een veel belovende strategie: verhoging van de biodiversiteit, vermindering van ziekten en plagen, betere nutriëntenbenutting, verbeterde bodemkwaliteit en een veerkrachtiger systeem. Onderzoeksresultaten van de WUR ondersteunen de voordelen van het telen in stroken. Het biologische zaadbedrijf Vitalis deelt zijn ervaringen van het eerste jaar strokenteelt.

Wat is de visie van Vitalis?

“Biologisch telen en het verhogen van de biodiversiteit. Dat zien wij als oplossing voor de problemen die ontstaan zijn door de gangbare teelt. Onze boerderij ligt in het gebied rondom Voorst met van oudsher veel kleinschalige veehouderijen en akkerbouwbedrijven. Daarom zie je hier veel bomen, struiken en hagen. Deze elementen bevorderen niet alleen het dierenwelzijn, maar trekken ook insecten aan. Hoewel ons landschap al behoorlijk divers is, kan het altijd beter. Wij willen deze biodiversiteit onderhouden en vergroten. Om de natuur nog meer na te bootsen, zaaien we bloemen en kruidenranden rond onze velden om nuttige insecten te bevorderen, zoals bijen, zweefvliegen en hommels. Deze vrienden helpen ons met bestuiving en plaagbestrijding.”

Hoe past strokenteelt in deze visie?

“Strokenteelt vergroot nog meer de diversiteit op het veld. Ook willen we meer investeren in de gezondheid van onze bodem. Strokenteelt maakt het mogelijk het hele jaar groen in het veld te hebben, ook door het gebruik van groenbemesters in de winter. Samen moet dit zorgen voor een betere bodemstructuur, meer organische stof en meer biodiversiteit. Met onze demovelden willen we ook bijdragen aan landbouw- en veredelingsonderzoek. In het strokenteelt experiment kijken we hoe verschillende gewassen en rassen in de stroken presteren. Vervolgens kunnen veredelingsbedrijven selecteren op gewaskenmerken die voordelig zijn in teeltsystemen met een hoge gewasdiversiteit, zoals strokenteelt. Op deze manier leren wij en de onderzoekers en studenten van de WUR van elkaar, maar ook van de natuur zelf.”

Welke overwegingen hebben jullie gemaakt voordat jullie begonnen met strokenteelt?

“Er waren meerdere zaken waar we rekening mee moesten houden. Belangrijk was de beschikbaarheid van machines. Het was mogelijk ons eigen machinepark aan te passen op een breedte van 1,5 meter. Daarom hebben we voor deze strookbreedte gekozen. Bovendien wilden we het gebruik van mest en andere hulpbronnen minimaliseren. Dit was mogelijk door de hoge gewasdiversiteit en de productie van onze eigen groenbemesting. Het is mooi om te zien dat onze opbrengst op peil gebleven is en de onkruid- en plaagdruk laag was.”

Wat was voor jullie de grootste uitdaging in het eerste jaar strokenteelt?

“De gewaskeuze. Er is namelijk een gebrek aan kennis hoe gewassen op elkaar reageren en welke rassen het goed doen in een teeltsysteem met een hoge gewasdiversiteit. Neem pompoen als voorbeeld. We begonnen met negen rassen, omdat we geen idee hadden hoe ze het zouden doen in strokenteelt. Rankende rassen bleken erg lastig. We vonden pompoenranken in een slastrook die drie stroken verwijderd was van de pompoenstrook. Een ander probleem was het uitgebreide wortelstelsel van de pompoenen. Deze concurreerde sterk met de naburige gewassen. De opbrengst van de pompoenen was veel hoger maar de tweede teelt van spinazie was juist lager.”

“Een tweede uitdaging was het complexe beheer van het experiment. Omdat je door strokenteelt werkt met een vruchtwisseling in de ruimte en in de tijd is het zorgvuldig plannen van wieden, oogsten, beregening en bemesting noodzakelijk. Neem als voorbeeld de uien. Die hebben bij de start veel water nodig. Maar we konden het veld alleen in één keer beregen. Om de uien genoeg water te geven, kregen gewassen die minder nodig hebben onnodig veel. De spinazie had last van schimmelplagen door de hoge beregening. Daarom hebben we in 2021 besloten een ondergronds druppelirrigatiesysteem te installeren op 40 centimeter diep. Zo kunnen we gewassen gericht beregenen.”

Kunnen jullie al wat zeggen over de effecten van strokenteelt?

“In het afgelopen jaar zagen we een toename van de biodiversiteit in ons demoveld. En de natuurlijke bestrijding van plagen nam toe. De stroken met een mengteelt van boon en haver trokken weliswaar bladluizen aan, maar ook hun natuurlijke vijanden vroeg in het seizoen. En toen de bladluizen overstapten op de bloemkool- en preistroken, zagen we dat de lieveheersbeestjes volgden.”

Wat zijn jullie plannen voor de toekomst?

“Sinds het voorjaar van 2021 hebben we het ontwerp van het strokenteeltveld aangepast. Minder rassen en een duidelijker ontwerp moeten het beheer en de monitoring vereenvoudigen. Ook zetten we drones in om de gewassen te monitoren. Hierdoor hopen we ziekten en nutriëntentekorten beter op te sporen en bladbedekking, planthoogte en opbrengsten beter in te schatten. En er zijn nog zoveel andere dingen die we nog willen onderzoeken en verbeteren. Eén ding is zeker: voor Vitalis is de toekomst nu en strokenteelt speelt een grote rol.”