Vlaamse biologische veehouders in de problemen

Deze sectoren maken op dit moment zeer moeilijke tijden door. Terwijl de kosten sterk gestegen zijn, zijn de opbrengsten nagenoeg gelijk gebleven. „Er zijn de voorbije maanden al bedrijven gestopt, terwijl andere bioboeren zeer veel stress ervaren door de huidige omstandigheden”, klinkt het. Het kabinet van Vlaams minister van landbouw Jo Brouns geeft aan dat er ondanks de moeilijke tijden voorlopig ‘geen nieuw steunpakket in de steigers staat’.

Terwijl de varkenshouderij al lange tijd geplaagd wordt door een economische crisis, gaat de biologische varkenshouderij momenteel door een nog dieper dal in België. Sinds de oorlog in Oekraïne zijn de voederprijzen geëxplodeerd en het voeder bepaalt 75 procent van de kostprijs in de biologische varkenshouderij. De verkoopprijs daarentegen stijgt niet of nauwelijks mee. BioForum constateert een daling van de vraag naar biologische producten. Ter verklaring wijst de branchevereniging naar de gestegen kosten van levensonderhoud waardoor de consument in de winkel meer op zijn centen let.

Volgens de belangenorganisatie staat de vraag naar biologisch varkensvlees op een laag pitje. „Dat heeft tot gevolg dat de varkens langer op het bedrijf blijven, de voederkosten daardoor oplopen en de opbrengst verder achteruitloopt omdat het varken zijn ideale slachtgewicht voorbij is”, vertelt Laura van Vooren. Ze spreekt van een schrijnende situatie in de sector.

BioForum vertegenwoordigt zo’n 60 procent van de bioboeren in Vlaanderen en heeft ongeveer 650 leden. Van Vooren geeft aan dat er ook in de leghennenhouderij en de geitenhouderij een soortgelijke crisis heerst. „Ook in de pluimveehouderij zijn de voederkosten geëxplodeerd, terwijl de opbrengsten niet toenemen. Terwijl de prijs van gangbare eieren stijgt, gaat die voor biologische eieren niet omhoog”, vertelt Van Vooren. Ze geeft bovendien aan dat er momenteel ook in deze sector met verlies gewerkt wordt, wat leidt tot stoppers, of bedrijven die overstappen op gangbare pluimveehouderij om zo de kosten te drukken.

Biologische geitenboeren schakelen terug om

Ook in de geitenhouderij zijn er bedrijven die terugkeren van biologische naar gangbare veehouderij. Dat vertelt ook Johan Devreese van de Nederlandse Organic Goatmilk Coöperatie, die ook in Vlaanderen biologische geitenmelk ophaalt. Devreese zegt dat de coöperatie een kleine terugval kent in melkleveranciers doordat een ‘beperkt aantal, vooral kleinere bedrijven terugkeert naar de productie van gangbare geitenmelk.’ Hij geeft aan dat aan de beslissing om van biologisch naar gangbare geitenmelk over te stappen vaak een combinatie van factoren ten grondslag ligt.

Devreese verwijst naar een onderzoek dat Organic Goatmilk Coöperatie heeft laten uitvoeren naar de kostprijsstijging door de hogere voeder- en energiekosten. Hieruit bleek dat de kostprijs op een goed jaar tijd met 12 tot 15 cent per liter gestegen is. „Deze prijsstijging kunnen we niet uit de markt halen. We zitten momenteel in de hoek waar de klappen vallen en moeten erdoorheen.” Hij wijst op het feit dat biologische bedrijven het hoofd boven water kunnen houden met dank ook aan eerder opgebouwde reserves. „De sector heeft vele zeer goeie jaren gekend tussen 2015 en 2021.”

Guy Hex, directeur van Capra, het grootste Belgisch geitenzuivelbedrijf, stelt dat de overstap van biologische naar gangbare geitenhouderij door het moederbedrijf van Capra in Frankrijk (Eurial, red) zelfs aangemoedigd werd.

Hex ziet dus eveneens een terugloop in de vraag naar biologische producten, maar hij stelt dat deze ontwikkeling al langer bezig is en niet per se verband houdt met de inflatie en lagere koopkracht van de consument. „Deze trend zien we al sinds corona. Aanvankelijk dacht ik dat dat samenhing met de grotere vraag naar lokale productie, maar ik kan de vinger niet op de wond leggen.”

Dreigende terugval biologische landbouw

Door de terugkeer van biologische melkgeitenhouders naar gangbaar, zou indirect wel een ander probleem van de zuivelverwerkers worden opgelost, constateert de Capra-directeur. „De verwachting is dat er toch wat bedrijven uitvallen als gevolg van het stikstofbeleid. Die uitval kan voor een deel gecompenseerd worden door de voormalige bioboeren.”

Voor BioForum zou dit echter een stap terug in de tijd zijn. De organisatie wijst op de Europese ambities en de vermeende vraag vanuit de samenleving. „Biologische landbouw biedt een antwoord op heel wat vraagstukken waar onze samenleving mee worstelt: klimaatverandering, dierenwelzijn, de biodiversiteitscrisis.” Ook de consument zou volgens BioForum waarde hechten aan de principes waar biologische landbouw voor staat, maar op dit moment geen budget hebben om voor de duurdere biologische producten te kiezen.

Steun gevraagd aan Vlaanderen

Alhoewel Europa een groei van de sector vooropstelt, dreigt eerder het tegenovergestelde. „Als er niet snel iets verandert, zullen deze sectoren eerder krimpen dan groeien. Het water staat de landbouwers aan de lippen. Als er op korte termijn niets verandert, dan is de toekomst van deze sectoren onzeker in Vlaanderen. Als we als samenleving willen blijven beschikken over lokale, biologische producten dan moet er ondersteuning komen vanuit het beleid en dan moet de volledige keten zijn verantwoordelijkheid nemen en de lasten gezamenlijk dragen”, schrijft BioForum eind november in een brief aan minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v). In deze brief vraagt de organisatie ‘gezien de uitzonderlijke omstandigheden’ om crisissteun voor de biologische varkens-, geiten- en pluimveehouderij. „Crisissteun is nodig om deze sectoren door de huidige moeilijke periode te loodsen”, aldus BioForum dat ook de retail oproept om de gestegen productiekosten te dragen en de biologische boer een eerlijk inkomen te gunnen.

Het kabinet van Vlaams minister van landbouw Jo Brouns laat weten dat het na de bijzondere aanpassingssteun, die eerder dit jaar werd toegekend aan landbouwers die door de oorlog in Oekraïne in de problemen kwamen, geen nieuw steunpakket in de steigers heeft staan. „Mocht het in 2023 wel tot een nieuw steunpakket komen, zullen we ook met de biosector aan tafel zitten om te kijken hoe we het beste de doelgroep bereiken”, klinkt het.