FAQ: Vogelgriep en de situatie in de biologische pluimveehouderij

Wat is er aan de hand met vogelgriep in Nederland?

Ook biologisch gehouden kippen ontkomen er niet aan: vogelgriep is een terugkerend virus dat geen uitzonderingen maakt. Kwam vogelgriep eerst nog alleen voor in de maanden dat trekvogels het verspreidden, sinds 2014 is vogelgriep elk jaar in Europa teruggekomen; daarmee noemen we het nu een endemisch virus. Jaarrond vinden nu besmettingen onder kippen en wilde vogels plaats. Het is dus niet zozeer de vraag ‘wanneer we ervan af zijn’, maar eerder een vraag hoe we er als samenleving mee om gaan. Helaas heeft vogelgriep voor álle kippen heftige gevolgen: zowel voor de hobbyist als voor de commerciële pluimveehouder.

In Nederland leven er zo’n 100 miljoen vleeskuikens en leghennen, waarvan minder dan 5 % biologisch wordt gehouden. Wilde vogels, vooral watervogels, zijn vaak dragers en verspreiders van het virus. Grootschalige ophokplicht is het gevolg van de vele uitbraken van het virus; alle kippen (een hobbymatige uitzondering daargelaten) moeten binnen gehouden worden. Door zieke wilde vogels in de nabijheid van pluimveebedrijven, met of zonder uitloop, kan het virus zich razendsnel verspreiden. De uitloop van kippen vormt een verhoogd risico, vandaar de ophokplicht.

Wat is het huidige beleid omtrent vogelgriep van de overheid?

Lange tijd is een beleid gevoerd waarbij het virus steeds in de kiem gesmoord werd door koppels met besmette kippen zo snel mogelijk te ruimen en preventief ook andere kippen in de omgeving te ruimen. Dat blijkt nu niet of nauwelijks meer te lukken: uitbraken volgen elkaar in rap tempo op. Er is regelmatig nieuws over vogelgriepuitbraken in Nederland, en hoewel ze de voorpagina niet vaak meer halen, blijft vogelgriep een probleem binnen en buiten de sector. Bekijk hier de actuele cijfers rondom uitbraken in Nederland.

In diverse landen buiten de EU worden kippen al gevaccineerd tegen vogelgriep. De toelatingseisen van vaccins en diergeneesmiddelen is in de EU echter vele malen strenger dan in andere delen van de wereld. Uiteraard is dit een situatie waar we het liefst zo snel mogelijk vanaf zijn, maar de realiteit is anders. Bij een grote dreiging van vogelgriep (zoals we nu voortdurend meemaken) stelt de overheid extra hygiënemaatregelen voor pluimveebedrijven in, worden vervoersbeperkingen ingesteld in regio’s met een hoog besmettingsrisico, en is de ophokplicht voor heel Nederland vastgelegd. Daarnaast zet de overheid in op het onderzoeken van vaccinatiemogelijkheden.

Worden ook biologische kippen ziek?

Helaas is geen enkele groep kippen veilig voor vogelgriep. Door het ruimingsbeleid zijn het afgelopen jaar alleen in Nederland al meer dan 4 miljoen kippen gedood, deels ook biologische kippen. Er zijn voorzichtige aanwijzingen dat biologische kippen een sterker immuunsysteem hebben dan gangbaar gehouden kippen. Hierover is interessant onderzoek gedaan: https://www.louisbolk.nl/sites/default/files/publication/pdf/1946.pdf Zie ook de uitzending van Zembla ‘Het Kippenexperiment’. (https://www.bnnvara.nl/zembla/videos/551936)

Wat zijn de gezondheidsrisico’s van vogelgriep voor de mens?

Sommige varianten van de vogelgriep zijn overdraagbaar op mensen, dit noemen we een zoönose. De kans dat een mens besmet raakt is klein, en als dat gebeurt dan zijn de symptomen meestal heel mild. Het is wel belangrijk om besmetting van mensen zoveel mogelijk te voorkomen. Het virus zou zich namelijk kunnen aanpassen (door mutatie), waarna het zich ook zou kunnen gaan verspreiden tussen mensen. Daarom adviseren we met klem om direct contact met zieke en dode wilde vogels en pluimvee te vermijden. (Bron: WUR)

Waarom is Bionext vóór het ontwikkelen van een vaccin?

Helaas ziet het er niet naar uit dat de besmettingsdruk van vogelgriep de komende tijd gaat afnemen. Wilde watervogels tegenhouden is uiteraard onmogelijk. De massale ruimingen vinden we ethisch en maatschappelijk niet verantwoord. En we vinden dat we onze biologische kippen veel tekort doen, door hun van hun buitenverblijf te onthouden.

Vaccinatie tegen vogelgriep is voor ons daarom een belangrijke ontwikkelstap om de situatie weer te normaliseren. Voor de toelating van vaccins bij dieren gelden, net al bij de mens strenge protocollen. Waar het landbouwhuisdieren betreft, wordt daarbij ook gekeken naar mogelijk effecten op de gezondheid van de producten van deze dieren voor de mens. Kippen krijgen nu in hun jonge leven ook al een aantal vaccins toegediend die hun weerbaar maken tegen een aantal bekende pluimveeziekten. Een goed werkend vogelgriep vaccin is in onze ogen, om hiervoor genoemde redenen, een goede aanvulling hierop. Uiteraard mits een dergelijk vaccin aan alle toelatingseisen voldoet. Wat Bionext daarmee wil zeggen is dat er niet zomaar iets gebeurt, maar dat dit gebeurt met de nodige zorgvuldigheid, die ook vastgelegd is in de protocollen. Dat neemt niet weg dat ieder hierin ook zijn eigen persoonlijke afwegingen mag en kan maken.

Welke verschillende soorten vaccins zijn er?

Er is onlangs een labproef uitgevoerd met verschillende vaccins Zie: Test met drie vaccins tegen vogelgriep. Wij zijn als biologische sector betrokken bij de voorbereiding van de veldproef die dit voorjaar van start moet gaan. We hebben dit zelf mede op gang gebracht om daarmee meer snelheid te krijgen in de ontwikkeling van een (zorgvuldig) vaccinatiebeleid. De resultaten van de labproef worden waarschijnlijk binnenkort bekend. Het kan inderdaad zijn dat een vectorvaccin of DNA vaccin de beste resultaten opleveren. In dat geval vindt er altijd nog een risicobeoordeling plaats

https://www.ggo-vergunningverlening.nl/ingeperkt-gebruik/risicobeoordelingen een extra borging via Cogem: https://cogem.net/over-ons/. Deze commissies zijn samengesteld uit onafhankelijke deskundigen op diverse terreinen. De toelatingseisen in Europa en Nederland zijn daarmee beduidend strenger dan elders ter wereld.

Wat doet Bionext om de situatie bij biologische pluimveehouders te verbeteren?

We staan in nauw contact met de biologische pluimveehouders in Nederland en werken actief mee aan het onderzoek naar veilige vaccins tegen vogelgriep. Alles wat we vanuit ons netwerk van bedrijven actief kunnen bijdragen om de weg naar een vaccinatiebeleid te effenen, willen we inzetten. Er zijn best nog wat vragen te beantwoorden en er zijn veel belangen in het spel. Maar we willen niet aan de zijlijn blijven staan kijken hoe deze wedstrijd zich ontwikkelt.