Bodemconditie zelf bepalen

De bodem is de basis van je bedrijf. Het is dus van belang goed inzicht te hebben in het functioneren ervan. Een regelmatige beoordeling kan hierbij helpen. Je zal veranderingen sneller opmerken en makkelijker de relatie kunnen leggen tussen het beheer, de opbrengst en de kwaliteit van de bodem. Hoe vaak je de beoordeling uitvoert is afhankelijk van de situatie. Verander je het beheer of merk je dat opbrengsten teruglopen? Dat kunnen redenen zijn om je perceel intensiever te volgen. Idealiter beoordeel je ook een perceel voordat je het aankoopt of pacht. Een huis koop je toch ook niet zonder bezichtiging?

Bodem & landschap

Kijk voordat je het perceel inloopt goed om je heen, het landschap vertelt al veel over de bodem die je zult aantreffen. Nederland kent een grote variatie aan landschappen. Ben je in een open polderlandschap, waar het water veel invloed op je bodem heeft gehad? Of sta je op een enkeerdgrond, waar jarenlange menselijke activiteit de bodem heeft gevormd. Kijk ook naar de waterstand in de sloot als deze aanwezig is, zijn er drainagepijpen zichtbaar? Ligt het perceel wat hoger of juist lager ten opzichte van de naaste omgeving? Bekijk van tevoren ook eens een hoogtekaart, bijvoorbeeld via BOER&BUNDER
(https://boerenbunder.nl/).

De kuil

Het is belangrijk om te weten wat je wilt beoordelen, dit bepaalt de plek waar je gaat graven. Wil je inzicht in de minder goede plekken of juist een gemiddeld beeld van het perceel? Het blijkt erg leerzaam te zijn wanneer je juist zowel een slecht deel van het perceel kiest en een goed stuk. Dat kunnen ook een wat hoger en wat lager vlak in het perceel zijn. Belangrijk is om niet te gaan graven op verstoorde plaatsen zoals de kopakker of een gedempte sloot. Zie in onderstaand stappenplan hoe je te werk gaat. Neem ook een prikstok mee. Hiermee kan je gemakkelijk verdichte of storende lagen opsporen.

De kluit

Steek zorgvuldig een kluit grond uit in de bovenlaag. Door deze open te breken worden de structuurelementen zichtbaar, zo ook het aanwezige bodemleven. Qua structuur onderkennen we drie groepen, namelijk kruimelstructuur, afgeronde structuur en scherpblokkig.
Doorgaans vind je bovenin vooral kruimelstructuur, deze structuur wordt gevormd door activiteit van het bodemleven. Het bodemleven zelf, denk aan wormen, zijn zichtbaar als er voldoende voedsel is en de omstandigheden gunstig zijn. Als de bodem erg droog is, trekken de wormen zich terug en gaan in een ruststand ofwel overlevingsmodus. Dit is herkenbaar aan wormen die als knoopjes in hun gang zitten. Hoe scherpblokkiger de bodem is, des te moeilijker begaanbaar is de bodem voor bodemleven en beworteling.

Beworteling

Graaf bij voorkeur een profielkuil in het gewas zelf, dus tijdens het groeiseizoen. In dat geval is de beworteling van het gewas of van de groenbemester beter zichtbaar en te beoordelen. Maak met een mesje de wand van de profielkuil rul, zodat je de worteltjes goed kan zien. De mate van beworteling is zowel afhankelijk van het gewas als van de bodemkwaliteit.

De kuil beoordeeld, wat nu?

Na het beoordelen van de kuil heb je een beeld van de conditie van de bodem. Maar nu moet het echte werk nog beginnen. Is de conditie naar behoren of is er verbetering gewenst? En welke maatregelen zijn nodig om de bodemkwaliteit naar een hoger peil te brengen? Het interpreteren en vertalen van de signalen die de bodem geeft naar een goed beheer is een belangrijk onderdeel van het boerenvak. Heb je behoefte aan wat hulp? Lees dan de praktijkgids Bodemsignalen (https://www.roodbont.nl/nl/product/100-178_Bodemsignalen) of neem contact op met de auteurs van dit artikel via d.heupink@louisbolk.nl. square