Grote Vlaamse biologische glastuinder: ‘Meer vraag dan aanbod’

Met twee hectare glas en 6.000 meter openluchtteelt behoort Vitaetom tot één van de grootste biologische glastuinders van Vlaanderen. In de kassen worden verschillende soorten tomaten, paprika’s en komkommers geteeld en op het veld staan courgettes. In 2016 stond het bedrijf voor een belangrijk kruispunt, vertelt Koen Van Hauthegem, samen met zus Annelies derde generatie in het bedrijf.

Transitie

‘De kassen voldeden niet meer om op een professionele manier tomaten te telen en er waren op deze locatie geen mogelijkheden tot uitbreiding.’ Na een toevallige ontmoeting met een collega-teler kwamen Van Hauteghem en zijn vader op het idee van biologische teelt en kort daarop werd de transitie ingezet.

Afhankelijker van natuur

Tegen alle verwachtingen in verliep de overstap naar de biologische teelt, waarbij geen belichting wordt toegepast, bijzonder goed. Het bedrijf besloot om de kas uit de jaren zeventig te vervangen. De gloednieuwe kas van 9.500 vierkante meter werd in 2021 opgeleverd.

30 procent lager

Doordat chemische bestrijdingsmiddelen uitgesloten zijn en alternatieve middelen minder effectief zijn, is het biologische bedrijf sterker afhankelijk van de grillen van de natuur. Alhoewel het zeer gewasafhankelijk is, schat Van Hauteghem de biologische productie daarom 30 procent lager dan de productie van gangbare teelt. Maar tegenover de risico’s van de natuur, staat de stabiliteit van de markt.

Vaste contracten

Dit marktevenwicht resulteert in vaste contracten met de retail. De producten worden op vraag van de handel geteeld en afgezet bij BelOrta onder het keurmerk BelOrta Bio. ’80 procent van de productie is op voorhand gekocht waardoor onze omzet voor een groot deel vast staat’, vertelt Van Hauteghem.

Omzet niet ingezakt

Alhoewel de vraag naar biologische komkommers toch wat tegenvalt dit jaar, hebben de telers nog geen structurele aanwijzingen dat de bioconsumptie inzakt als gevolg van de dalende koopkracht. Deze constatering wordt bevestigd door statistieken van het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM). Dat liet 6000 Belgische gezinnen bevragen. Daaruit kwam naar voren dat de totale biobestedingen in 2022 met 2,6 procent daalden. Bij bestedingen van verse bioproducten bleef de daling beperkt tot 0,7 procent. Vergeleken met 2019 (voor corona) zijn de totale biobestedingen in België gestegen met 16,5 procent en in de versafdeling zelfs met ruim 31 procent.

0,7 ha kassen extra

Vitaetom beschikt over een vergunning voor een aanbouw van 0,7 hectare kassen maar de ondernemers twijfelen nog. “Zoals het nu gaat kunnen we onze boterham verdienen. Waarom zouden we steeds meer willen’, vraagt Van Hauthegem van het bedrijf, dat ook een zorgfunctie heeft, zich af.

PFAS-schandaal

Ook de plannen om zachtfruit te telen op 1,7 hectare biologische grond in de buurt staan 'on hold'. ‘Wij wilden graag van start gaan met onze zachtfruitplannen, totdat de PFAS-crisis uitbrak, vertelt Van Hauteghem. De fabriek van 3M bevindt zich hemelsbreed op enkele kilometers van Vitaetom. Net zoals andere land- en tuinbouwers werd het glastuinbouwbedrijf enorm geraakt door het PFAS-schandaal. Vooral de media spelen daarin volgens de familie een belangrijke rol. ‘Er wordt steeds gezegd dat voedsel uit de buurt gevaarlijk is voor consumptie maar er worden hier permanent stalen genomen en er is niets aan de hand’, vertelt Van Hauteghem.

Automaatverkoop ingestort

Het PFAS-verhaal bemoeilijkte ook de opstart van de boerderijautomaat die er kwam op verzoek van omwonenden. ‘Een week nadat we de automaat geplaatst hadden, brak het PFAS-schandaal uit. De juist opgestarte automaatverkoop stortte helemaal ineen daardoor’, vertelt Annelies van Hauteghem die aangeeft dat de grootste onrust inmiddels is overgewaaid.