Spinozapremie voor onderzoeker bodemschimmels Toby Kiers

De Spinozapremie wordt wel vergeleken met de Nobelprijs voor de wetenschap. Het bedrag van 1,5 miljoen euro mag Kiers gebruiken om onderzoek te doen. De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek reikt deze grootste Nederlandse prijs voor wetenschappelijk onderzoek jaarlijks uit aan onderzoekers die exceleren op hun vakgebied. Volgens de NWO heeft Kiers in dit deel van haar carrière al ontzettend veel bereikt. Bijzonder is dat zij als eerste wetenschapper economische principes buiten het dierenrijk aantoonde. Schimmels en planten blijken namelijk hun ruilhandel aan te passen op basis van de schaarste aan de elementen.

Kiers toonde aan dat schimmels, in dit geval mycorrhiza's, in staat zijn voedingsstoffen te transporteren naar plaatsen waar ze schaarser zijn, omdat ze dan in de ruilhandel met hogere planten meer opleveren. De kennis van Kiers en haar medeonderzoekers kan van belang zijn voor natuurbehoud en voor de ontwikkeling van regeneratieve landbouw.

Bodemleven

Kiers was in 2021 medeoprichter van de Society for the Protection of Underground Networks: een initiatief dat de mycorrhizale schimmelgemeenschappen op aarde in kaart brengt en pleit voor hun bescherming. Met deze stichting roept zij op om de voordelen van de met planten samenwerkende schimmels voor landbouw en milieu te benutten. De schimmels leggen enorme hoeveelheden koolstof vast in de bodem en kunnen volgens haar bijdragen aan afremming van de klimaatverandering.

In een lezing voor Ted Talks legt ze uit dat 80 procent van de planten op de wereld samenwerken met mycorrhiza's. Hoewel de schimmels geen brein of moreel besef hebben, is er een uitgekiend systeem van voedseluitwisseling ontstaan tussen de schimmels en planten. „Momenteel wordt de bescherming van de biodiversiteit in de bodem over het hoofd gezien in de klimaat- en natuurbehoudsagenda. Elke hectare die verloren gaat door verharding, erosie, vervuiling en uitbreiding van de landbouw is een deuk in onze klimaatregulerende gereedschapskist”, stelde Kiers afgelopen jaar in het onafhankelijk wetenschappelijk magazine Ad Valvas van de Vrije Universiteit.

Kiers wil meer leren van de schimmel-plant interacties om die innovatief in te zetten in de landbouwontwikkeling. Ze denkt dat de schimmels een rol kunnen spelen in de verduurzaming van de landbouw.

Tweede jaar

De Spinozapremie ging vorig jaar ook al naar bodemgerelateerd onderzoek. Toen kreeg bioloog Corné Pieterse van de Universiteit van Utrecht de premie voor zijn onderzoek aan het microbioom in de bodem. Pieterse bestudeert de mix van microben rond de plantenwortels en hun invloed op de zelfbescherming van de planten. Ook dit onderzoek kan een rol spelen bij het verduurzamen van de land- en tuinbouw.