Het kabinet is gevallen

Om met de politiek te beginnen: het zal lang duren voordat er een nieuwe regering is. Verkiezingen zijn pas te verwachten in november, en daarna zal het lang duren voordat er een coalitie is. Zal de BBB ook bij nieuwe verkiezingen succes boeken? En welke gevolgen heeft dat voor de (biologische) landbouw?

Totdat dat nieuwe kabinet er is, zal de huidige Tweede Kamer veel zaken controversieel verklaren. Dat betekent dat de regering daar niet aan mag werken. Een goede kans dat de stikstof- en natuurherstelwet, die de datum dat 70 procent van de Natura 2000-gebieden onder de KDW moet zitten, van 2035 naar 2030 zou zetten, daaronder valt, net zoals het Landbouwakkoord, dat boeren perspectief zou moeten geven.

Wetten gaan door

Maar andere processen gaan door. De Wet Dieren, en het amendement dat boeren verplicht om per 1 januari 2024 hun stallen zo te hebben aangepast dat dieren natuurlijk gedrag kunnen vertonen, is al door beide Kamers aangenomen. De regering probeert dat nu in te vullen met een Convenant Dierwaardige Veehouderij, maar als dat convenant er niet komt - wat zou kunnen gebeuren als een meerderheid van de Kamer dit als controversieel verklaart - gaat de wet nog steeds in. En dan zullen dierenorganisaties met succes naar de rechter kunnen stappen om dit af te dwingen.

De stikstofwet is al onder het vorige kabinet-Rutte aangenomen. Daarin stond die datum van 2035, maar ook een bepaling dat, als tussenstap, in 2025 al 40 procent van de Natura 2000-gebieden een stikstofdepositie moet hebben die onder de KDW ligt. Het onderwerp stikstof controversieel verklaren - iets dat zeker zal gebeuren - gaat daar niet veel aan helpen; het zorgt er hooguit voor dat de huidige regering geen stappen kan ondernemen om dat doel te bereiken.

Toekomstplannen zonder perspectief

Ook de gebiedsgerichte aanpak zal niet stoppen. Die aanpak verschilt per provincie, maar alle provincies hebben te maken met opgaves en deadlines op het gebied van de Kaderrichtlijn Water en de stikstofwet. Nu een begin is gemaakt met die gebiedsgerichte aanpak, om de landbouwsector en het platteland een transformatie te laten ondergaan, zullen veel provincies die willen doorzetten; zij zien ook dat ze tegen grenzen aanlopen. En dus zullen veel boeren gevraagd worden om plannen voor de toekomst te maken - maar dan zonder een perspectief van de landelijke overheid, en misschien zonder de regelingen voor innovatie, extensivering of verplaatsing die minister Van der Wal in het najaar wilde lanceren. Dan zou de enige regeling waar boeren gebruik van kunnen maken, de stoppersregeling LBV of LBV-plus zijn.

Kortom, het kabinet is wel gevallen, maar veel wat ze in gang heeft gezet, gaat gewoon door. En het zal lang duren voordat een nieuw kabinet een andere richting kan inzetten. Waarbij het nog maar de vraag is wat die richting dan zal zijn.