GroenLinks-PvdA: voorkeursrecht om natuurinclusief met verdienmodel af te dwingen

GroenLinks-PvdA wil een Nationale Grondbank oprichten met het recht op eerste koop op grond en dieren-emissierechten. Deze kunnen daarna worden verpacht aan boeren om bijvoorbeeld een voedselgemeenschap te starten voor natuurinclusieve landbouw. Dat valt in haar verkiezingsprogramma te lezen. Daarmee kiest zij naar eigen zeggen voor natuurinclusieve landbouw en de mogelijkheid voor boeren om voldoende geld te verdienen met activiteiten die bijdragen aan natuurherstel. ‘Door hoge grondprijzen staat het verdienmodel van veel boeren onder druk.’

Stikstof gehalveerd

Biodiversiteit is een van de speerpunten in het verkiezingsprogramma van GroenLinks-PvdA. Zij wil dat in 2050 voor alle soorten de gunstige staat van instandhouding behaald is. ‘Dat doen we door beschermde natuurgebieden aan elkaar te verbinden en door bufferzones om deze gebieden heen te creëren. Voor meer biodiversiteit zetten we het beleid voor Nationale Parken voort. Onze inzet in Europa voor goedkeuring van de natuurherstelwet gaat door, waarbij we ons ook hardmaken voor een Europese bodemwet.' GroenLinks-PvdA wil daarbij dat de stikstofuitstoot in 2030 gehalveerd is.

Beloning boeren

Tegelijkertijd wil de combinatie dat boeren die zich inzetten voor natuurbescherming en herstel worden beloond. ‘We breiden teeltvrije zones voor de landbouw uit om water en natuur beter te beschermen en stimuleren boeren om in die teeltvrije zones te werken aan bloemrijke randen, natuurvriendelijke oevers of herstel van landschapselementen.' Landschapsgrond, of ‘ondernemen met natuur’ wordt een optioneel instrument voor grondeigenaren die in de directe omgeving van natuurgebieden graag door willen met ondernemen. Verder voert de linkse combinatie het Aanvalsplan Grutto uit.

Nieuwe verdienmodellen

GroenLinks-PvdA wil 'slim landgebruik' en dubbelfuncties volgens het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) stimuleren. Boeren die stoppen of extensiveren, kunnen volgens haar rekenen op een 'actieteam Ruimtelijke Herontwikkeling' voor hulp bij het ontwikkelen van andere economische activiteiten. 'We anticiperen op nieuwe verdienmodellen voor de boeren, door bijvoorbeeld op boerenerven maatschappelijk wenselijke bestemmingen mogelijk te maken, zoals woningen voor starters of senioren of een minicamping.'

Natuurinclusief beloond

GroenLinks-PvdA kiest naar eigen zeggen voor hoogwaardige productie, bestemd voor de Nederlandse consument en de regio, en in balans met de natuur. ‘We stimuleren kennisontwikkeling over biologische, natuurinclusieve, diervriendelijke, gifvrije kringlooplandbouw en maken deze kennis beter toegankelijk voor koplopers en boeren die willen omschakelen. Met subsidies stimuleren we de omschakeling naar duurzamere vormen van landbouw, zoals biologische landbouw en natuurinclusieve kringlooplandbouw en activiteiten als voedselbossen, voedselgemeenschappen en korte ketens rond steden en dorpen. We creëren een beter verdienmodel voor boeren, met beloningen voor agrarisch natuurbeheer, landschapsbeheer, CO2-opslag en waterberging.'

Verplichte uitkoop

Om de natuur te laten herstellen vindt GroenLinks-PvdA het van belang grote vervuilers dichtbij natuurgebieden uit te kopen. ‘We zetten in op een actief uitkoopbeleid. Als niet genoeg boeren op vrijwillige basis meedoen, zijn we ook bereid om boeren verplicht uit te kopen. Als we inzetten op normeren en beprijzen, zijn bovendien minder royale subsidies en uitkoopregelingen nodig. We stoppen met subsidies aan de veehouderij voor onbewezen technologische innovaties.’

Graslandnorm

Om tot een in haar ogen minder vervuilende landbouw te komen, kiest GroenLinks-PvdA voor de invoering van een graslandnorm en het afromen van dierrechten. Daarbij wil het zich in eerste instantie op overgangsgebieden rondom natuurgebieden en weidevogelkerngebieden concentreren. ‘Het uitgangspunt is dat vervuilende boeren betalen voor hun uitstoot. De opbrengsten gebruiken we voor investeringen in verduurzaming. Voor de landbouw komt er een systeem van carboncredits, waarbij uitstoot wordt belast en koolstofvastlegging beloond. De opbrengst vloeit terug naar het transitiefonds voor de verduurzaming van de landbouw. Daarbij willen we boeren de vrijheid geven om zelf te bepalen op welke manier ze hun uitstoot terugdringen.’

Minder kunstmest

Om natuur, klimaat en grondstoffen te sparen, wil de linkse combinatie het gebruik van kunstmest terugdringen. Zo nodig met een heffing op kunstmest. De recycling van fosfaat en andere nutriënten uit rioolwaterzuiveringsslib wordt verplicht. ‘We steunen een voortvarende aanpak binnen de EU en voeren een nationale heffing op schadelijke bestrijdingsmiddelen in, waarvan de opbrengst wordt gebruikt om boeren te helpen minder chemische middelen te gebruiken. Zowel de landbouw als overheden en particulieren stoppen met het gif glyfosaat.’

Meer biologisch in supermarkt

Supermarkten moeten volgens GroenLinks-PvdA meer biologisch voedsel gaan verkopen. Verder wil het de ontwikkeling en de opschaling van de productie van ‘cellulaire landbouw’ - precisiefermentatie en kweekvlees - stimuleren. Verder wil de linkse combinatie starten met publieke voorziening voor goed en betaalbaar eten. 'Voor snackbarprijzen kunnen mensen hier biologische, plantaardige en verse gerechten kopen met ingrediënten die worden ingekocht bij lokale boeren.'

Eiwittransitie versneld

GroenLinks-PvdA maakt zich sterk voor omvorming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid van de EU tot een Gemeenschappelijk Voedselbeleid. Daarbij bouwt de EU volgens haar aan een 'circulair voedselsysteem' dat ecologische grenzen respecteert, bodemkwaliteit en biodiversiteit verbetert, anticipeert op klimaatverandering, dierenwelzijn waarborgt, de eiwittransitie versnelt, gezond en betaalbaar voedsel biedt aan consumenten en een eerlijke beloning oplevert voor duurzame en biologische boeren. ‘De huidige inkomenssteun aan boeren vervangen we door steun aan biologische en natuurinclusieve kringlooplandbouw, beloningen voor de maatschappelijke diensten die boeren leveren en ondersteuning van een gezonde voedselomgeving.’

Streng op GMO

De combinatie houdt vast aan de strenge Europese regels voor transgenetische modificatie van landbouwgewassen. 'Voor gewassen die gemodificeerd zijn zonder soortvreemd DNA (cisgenese), bijvoorbeeld met de CRISPR-Cas-techniek, bepleiten we een Europese toets op maatschappelijke waarde. Ook zetten we ons in voor handhaving van de etiketteringsplicht.'

Dierenwelzijn

Op het vlak van dierenwelzijn moeten alle stallen volgens GroenLinks-PvdA voldoen aan de hoogste normen voor dierenwelzijn en volksgezondheid. Nieuwe stallen staat ze alleen toe ter vervanging van oude stallen of als dat nodig is voor verplaatsing van bedrijven. In slachthuizen komt verplicht cameratoezicht en de maximale duur van diertransporten wordt verkort. Weidegang voor grazende dieren en uitloop voor pluimvee worden verplicht. Om het risico op nieuwe zoönosen te verkleinen, worden pluimveehouderijen nabij waterrijke natuur beëindigd of verplaatst.

Beter Leven

GroenLinks-PvdA gaat het Beter Leven-keurmerk opleggen aan supermarkten en de industrie, waarbij in 2030 alleen producten in de schrappen liggen met minimaal twee sterren.