Vier vragen en antwoorden over COP28

Hoe ziet het toneel van COP28 eruit?

De 28^e klimaattop vindt plaats in Dubai in de Verenigde Arabische Emiraten. Naar verwachting wordt het de drukste COP ooit, met ruim 70.000 geplande aanwezigen. Dat zijn afgevaardigden van regeringen (inclusief staatshoofden), leiders van bedrijven en financiële instellingen, jongeren, activisten, en ook lobbyisten. De Nederlandse overheid reist af naar Dubai met een delegatie van zeven bewindspersonen. Opvallend is dat de Amerikaanse president Joe Biden niet aanwezig zal zijn bij de top. Ook de Chinese president Xi Jinping zal geen acte de présence geven.

De keuze om de klimaattop plaats te laten vinden in de Verenigde Arabische Emiraten is omstreden, onder meer omdat het land zelf verantwoordelijk is voor een hoge CO2-uitstoot. Ook bestaat er onvrede over de keuze van COP-voorzitter Sultan Al Jaber. Die is tevens CEO van de Abu Dhabi National Oil Company, een oliebedrijf in staatshanden dat heeft aangegeven de productie van fossiele brandstoffen op te krikken in plaats van te verminderen. Onlangs kwam zelfs naar buiten dat de Verenigde Arabische Emiraten van plan zijn om COP28 te gebruiken om fossiele deals te sluiten met andere landen.

Welke onderwerpen staan op de agenda?

COP28 begint op donderdag 30 november en loopt door tot en met dinsdag 12 december. De officiële onderhandelingen zullen beginnen met de World Climate Action Summit, waarbij regeringsleiders aan het woord komen om hun belangen en ambities te uiten. In de daarop volgende dagen vindt een keur aan evenementen plaats, verdeeld per thema. De onderhandelingen zullen plenair worden afgesloten op 11 en 12 december, waaruit naar verwachting een gezamenlijk besluit voort zal komen. Vaak lopen die onderhandelingen uit.

Om te beginnen zal het in Dubai veel gaan over de eerste Global Stocktake. Dat is een analyse die kijkt naar hoe landen vorderen met het uitvoeren van het Klimaatakkoord van Parijs. In de Global Stocktake werd geconcludeerd dat de wereld niet op het goede pad zit om de doelen te halen. Wel zou de mondiale klimaatinspanning ervoor gezorgd hebben dat het ergst denkbare scenario – 4 tot 6 graden opwarming van de aarde in 2100 – is vermeden. De analyse roept landen op tot meer actie, en sommige lidstaten zullen de analyse naar verwachting dan ook gaan gebruiken om te pleiten voor ambitieuzer klimaatbeleid.

Het presidentschap van Al Jaber heeft verder aangekondigd dat vier onderwerpen de prioriteit zullen hebben tijdens COP28:

• Het versnellen van de energietransitie
• Het stimuleren van klimaatfinanciering binnen rijke landen en voor armere landen
• Het helpen van armere landen bij het aanpassen aan klimaatverandering
• Een podium geven aan jongeren, inheemse volkeren, kwetsbare groepen en minderheden in de klimaatdiscussie

Waar wil de Nederlandse overheid op inzetten?

Zoals gezegd, reist de Nederlandse overheid met een delegatie van in totaal zeven (demissionaire) bewindspersonen af naar Dubai. Het gaat om de volgende personen:

• Minister-president Mark Rutte
• Minister Rob Jetten (Klimaat en Energie)
• Minister Sigrid Kaag (Financiën)
• Minister Christianne van der Wal-Zeggelink (Natuur en Stikstof)
• Minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat)
• Staatssecretaris Vivianne Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat)
• Minister Ernst Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport)

In een brief aan de Tweede Kamer schrijft demissionair minister Jetten dat de Nederlandse overheid zich ‘breed zal inzetten’ tijdens de klimaattop. Dat doet Nederland in lijn met afspraken die EU-breed zijn gemaakt. Daarmee bedoelt Jetten dat de overheid pleit voor een ambitieuzer en rechtvaardiger klimaatbeleid bij zoveel mogelijk van de verschillende themadagen. Nederland wil bijvoorbeeld internationale afspraken wijzigen zodat fossiele subsidies kunnen worden afgebouwd, aandacht vragen voor duurzame brandstoffen in de mobiliteit, en zich hard maken voor kleine eilandstaten die de gevolgen van klimaatveranderingen aan den lijve ondervinden (het Caribisch gebied in het bijzonder). Daarnaast vindt de overheid alle vier de hoofdthema’s van Al Jabers presidentschap belangrijk.

Welke afspraken gaat COP28 opleveren?

Dat is geen makkelijke vraag. Vaak komen er uit klimaattoppen wel nieuwe afspraken of protocollen voort, alleen zijn die lang niet altijd even concreet en ook niet legaal bindend.

Wel is het bekend dat de Europese Unie gaat pleiten voor het uitfaseren van ‘onverminderde’ fossiele brandstoffen. Dat betekent: het stoppen met de verbranding van aardolie, steenkool en gas, of het vermijden van de gerelateerde uitstoot met CCS-technologieën (carbon capture and storage). Wellicht dat die ambitie tot harde afspraken leidt.

Ook is het te verwachten dat er nieuwe afspraken zullen worden gemaakt op het gebied van klimaatfinanciering. Bij COP27 werd afgesproken om een schadefonds op te richten voor (arme) landen die zware hinder ondervinden aan klimaatverandering. De invulling van dat fonds moet nog worden geconcretiseerd. Al bij COP15 spraken landen af om 100 miljard dollar per jaar te mobiliseren voor armere landen. Die doelstelling is volgens schattingen pas dit jaar gehaald, terwijl er eigenlijk meer geld nodig is. Ook dat zal kunnen leiden tot aangescherpte toezeggingen.