Phytophthorabestrijding vraagt dit jaar ieders aandacht

In de loop van de zomer van 2023 kwamen er steeds meer signalen dat de phytophthora-besmetting uit de hand liep en nog nauwelijks te beheersen viel. Daarop besloot de stuurgroep van het Actieplan Plantgezondheid van BO Akkerbouw een Taskforce Phytophthora in te stellen om zo tijdig tot een breed gedragen en adequate aanpak voor 2024 te komen.

Afgelopen teeltseizoen sloeg Phytophthora genadeloos toe op de Nederlandse percelen. Uiteindelijk vond in 2023 de zwaarste phytophthora-aantasting in 30 jaar plaats. Om zoveel mogelijk van de teelt te redden, hebben gangbare aardappeltelers, meer dan in een doorsnee jaar, gewasbeschermingsmiddelen toegepast. Biologische telers moesten het aangetaste gewas vroegtijdig doodbranden.

Door de grote infectiedruk bezweken ook aardappelrassen die een verbeterde resistentie hebben tegen de ziekte. „Gevolg is een groot verlies van opbrengst en kwaliteit. Voor alle partijen in de keten van veredelaars, telers, handel en verwerkers is de urgentie hoog om tot een duurzame beheersing van phytophthora te komen”, licht BO Akkerbouw-directeur André Hoogendijk toe. Hoogendijk is tevens voorzitter van de Taskforce Phytophthora.

Niet onder de knie

Ondanks de vele kennis en beschikbare middelen is het tot nu toe onmogelijk om plaag, die al eeuwenlang de aardappelteelt bedreigt, de kop in te drukken. Een van de problemen is dat deze zogeheten oömyceet zich steeds weer aanpast en tot nieuwe en steeds virulentere en schadelijkere varianten ontwikkelt. Door die aangepaste varianten verliezen (groepen) chemische gewasbeschermingsmiddelen hun werking tegen de ziekte en vallen rassen met een verbeterde resistentie tegen phytophthora om. Die rassen zijn echter niet immuun, die moeten dus ook worden beschermd.

Beheersing pure noodzaak

Tineke de Vries (LTO-vakgroep Akkerbouw & Vollegrondsgroente) en Henk Klompe (Bionext) roepen collega’s, veredelaars, verwerkers en afnemers op om alles in het werk te zetten om tot succesvolle beheersing van Phytophthora te komen en onder meer de verplichte teeltmaatregelen strikt na te leven.

Zowel Tineke de Vries als Henk Klompe onderstreept de urgentie van een gezamenlijke phytophthora-aanpak. De Vries: „Het is goed dat we dit als sector zo oppakken. De uitwerking verdient navolging bij meer ziektes en andere gewassen. Tegelijkertijd is het noodzakelijk dat zowel de keten als de overheid actief meedenkt en meewerkt. De gereedschapskist van telers om ziekten en plagen te kunnen blijven beheersen raakt leeg. We zakken door een kritische ondergrens.”

Direct aanpakken

Klompe: „Phytophthora is een zeer groot gevaar. Alleen door de schimmel direct en gericht aan te pakken kunnen we deze onder de knie krijgen.” Klompe onderstreept dat hij blij is dat zowel de gangbare als de biologische telers gezamenlijk optrekken. „Het is in ieders belang de phytophthora de kop in te drukken.”

Wat hem ook bevreest, is dat rassen die bekend staan als redelijk hytophthora-resistent ook afgelopen jaar zijn aangetast. „De toekomst zal uitwijzen of de phytophthoraresistentie is doorbroken.” Klompe roept alle telers op om hun percelen heel regelmatig te monitoren en bij een eventuele aantasting direct in te grijpen en de collega’s in de omgeving te waarschuwen.

Tineke de Vries onderschrijft de woorden van Henk Klompe volledig. Ze roept de hele keten op om dit teeltjaar extra alert te zijn. De Vries: „Het probleem is dusdanig groot dat een individuele teler niet meer eerst aan zijn bedrijf moet denken maar aan het collectief. Speel daarom direct open kaart.”

Aardappelopslag

De Vries is vooral bevreesd voor aardappelopslag. „Door het natte najaar en de daarmee samenhangende moeilijke oogst, zijn meer aardappelen in de percelen achtergebleven. Daarnaast zijn tal van percelen helemaal niet gerooid. Die percelen vormen dit jaar een extra groot gevaar bij de volgteelt. Het is zaak deze opslag heel goed te managen. Kortom, direct verwijderen.”

Bij een aantasting krijgen de biologische boeren de oproep om de planten direct af te branden. „Alle telers moeten de komende maanden extra alert zijn en spuitschema’s stipt opvolgen. Voor het behoud van de aardappelteelt in ons land moeten we kosten wat het kost voorkomen dat de phytophthora grootschalig de kop opsteekt. Daartoe moeten we alle mogelijkheden aangrijpen om dit te voorkomen. De aardappelteelt is te belangrijk voor Nederland”, is de noodkreet van Tineke de Vries.

Volkstuintjes

André Hoogendijk doet eenzelfde oproep aan hobbytelers. Ook voor de particuliere teler thuis of in volkstuintjes geldt de wettelijke plicht om phytophthora te beheersen. „Volg de tips van het Algemeen Verbond van Volkstuindersverenigingen in Nederland. Houd je aardappelen in de gaten en verwijder het loof meteen als phytophthora je gewas aantast”, is de oproep van Hoogendijk.

Ook de consument heeft een rol, zo meldt Hoogendijk. „Rassen met verbeterde resistentie vormen een belangrijke bouwsteen in de duurzame beheersing van Phytophthora. Nieuwe rassen hebben nieuwe namen en zien er ook anders uit. De tijd van het Bintje is nu echt voorbij.”